Czym są białka, tłuszcze i węglowodany?

Aby w ogóle zacząć rozmawiać o dietetyce, o zdrowym odżywianiu, o skutecznym odżywianiu, to musimy posiąść tajemną wiedzę, którą w szkole podstawowej pominięto, na rzecz nauki budowy pantofelka. Ten wpis, jak i wszystkie inne z kategorii ,,To musisz wiedzieć”, są elementarzem dietetyki. Bez tej wiedzy nawet nie podchodź do tematów ciekawych.

Zaczynając… Białka, tłuszcze i węglowodany są to składniki odżywcze, konkretnie makroskładniki, które zawierają się w pożywieniu. Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, a każdy z nich pełni swoją ściśle określoną funkcję.

Przeżycie bez spożycia białka jest niemożliwe. Białka są głównym elementem budulcowym każdej naszej komórki, tworząc tkanki np. paznokcie, włosy, czy mięśnie. Ponadto białka są składnikiem krwi, umożliwiają transport tlenu do komórek oraz tworzą struktury odpowiedzialne za odporność naszego organizmu.

Źródłem białka w diecie są różnego rodzaju produkty pochodzenia zwierzęcego np. jajka, mleko, mięso, ryby. Znajdziemy tam białka pełnowartościowe, które w pełni zaspokoją potrzeby naszego organizmu. W produktach pochodzenia roślinnego również znajduje się białko, ale w większości przypadków niepełnowartościowe, co zmusza nas odpowiedniego bilansowania diety. Jeśli interesuje Ciebie czym dokładnie różnią się białka pełnowartościowe, od tych niepełnowartościowych daj znać w komentarzu, a rozwinę ten temat. Najlepszymi źródłami białka wśród produktów roślinnych jest soja, orzechy i wszelkie warzywa strączkowe.

Tłuszcze przede wszystkim są substratem energetycznym. Z lekcji fizyki wiemy, że energia jest niezbędna, aby wykonać jakąś pracę. Potrzebujemy energii, aby się poruszać, aby oddychać, aby myśleć. Ale całe dobrodziejstwo tłuszczy leży gdzie indziej. Jest on niezbędny, aby przyswajać witaminy takie jak A, D, E i K oraz wytwarzać męskie i żeńskie hormony płciowe.

W kontekście tematu tłuszczów ważnym odnotowania jest fakt, że wyróżniamy tłuszcze nasycone, jednonienasycone i wielonienasycone. Ten temat zostanie rozwinięty w innym wpisie, a teraz skupmy się na źródłach tłuszczu w diecie. Tak jak w przypadku białek, tak i w przypadku tłuszczów, możemy rozróżnić te pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego. Źródłem tłuszczów pochodzenia zwierzęcego są jajka, mleko, tłuste mięso i ryby, natomiast roślinnego różnego rodzaju oleje, orzechy, ziarna, nasiona i niektóre owoce np. awokado.

Węglowodany we współczesnej diecie są głównym źródłem energii. Różnią się od tłuszczów tym, że są mniej energetyczne. Tak jak 1g spożytego tłuszczu da nam 9 kcal (Kilokalorie są jednostką energii… energetyczność węgla opałowego też liczy się w kilokaloriach), tak 1g spożytych węglowodanów da nam zaledwie 4 kcal. Po za funkcją energetyczną wpływają także na sprawność pracy naszych jelit.

Węglowodany dzielimy na proste i złożone. Temat zostanie rozwinięty w osobnym wpisie, ale warto wspomnieć, że różnią się one głównie tempem metabolizowania. Energia z węglowodanów złożonych jest uwalniana dłużej niż z węglowodanów prostych, co ma znaczenie w konkretnych sytuacjach, np. przed zaplanowanym wysiłkiem fizycznym będzie nam zależało na szybkim pozyskaniu energii, natomiast podczas pracy biurowej zdecydowanie korzystniej będzie zjeść węglowodany złożone. Źródłem węglowodanów są przede wszystkim produkty zbożowe, pieczywo, warzywa, owoce i… cukier.

Jest to bardzo ogólne przedstawienie czym są białka, tłuszcze, czy węglowodany. Każdy z makroskładników doczeka się swojego, bardziej rozbudowanego wpisu, w którym zostanie poruszone wiele ważnych kwestii, ale to informacje zawarte tutaj są dla Ciebie kluczowe. Bez tej wiedzy ciężko będzie rozmawiać o czymkolwiek innym.

P.S. istotna informacja… białko też może pełnić funkcję energetyczna i 1g białka dostarcza 4 kcal, ale to nie jest jego główną rolą, dlatego nie wspomniałem o tym wyżej.

Źródło grafik: <a href=”https://pl.freepik.com/wektory/jedzenie”>Jedzenie plik wektorowy utworzone przez macrovector – pl.freepik.com</a>